Niejednokrotnie jako zespół ESSE dla zdrowia zaznaczamy, że aktywność fizyczna jest niezwykle istotnym elementem dobrostanu zarówno fizycznego jak i psychicznego. Należy jednak mieć na uwadze, że zbyt intensywna aktywność fizyczna, przy niedostatecznej podaży energii i makroskładników może też negatywnie wpływać na nasze zdrowie. W tym wpisie, przybliżymy Wam kilka informacji o tak zwanym zespole REDS -względnym niedoborze energii w sporcie.

Pierwsze zagadnienie, związane z niską dostępnością energii osób aktywnych fizycznie zostało opisane w 1993 roku i było określone TRIADĄ SPORSMENEK (ang. Female athlete triad). Są to 3 zaburzenia występujące jednocześnie u kobiet wyczynowo uprawiających daną dziedzinę sportową- zaburzenia odżywiania, brak miesiączki oraz osteoporoza. W 2014 roku zostało ono nieco poszerzone, ponieważ zauważono, że problem niskiej dostępności energii nie dotyczy tylko płci żeńskiej. Międzynarodowy Komitet Olimpisjki (MKOi) określił tą grupę zaburzeń jako względny niedobór energii w sporcie (ang. RED-s Relative Energy Deficiency in Sport). Zespół ten opisuje więcej negatywnych skutków płynących z niedostatecznym spożyciem energii u osób aktywnych fizycznie. Ponadto, zauważono, że zaburzenia obejmujące tiradę sportsmenek jak i zespół RED’s występują nie tylko u wyczynowych sportowców, ale także u osób rekreacyjnie uprawiających sport.

Główną przyczyną rozwinięcia się zespołu RED-s jest niedostateczna podaż energii, potrzebnej do zachowania prawidłowych funkcji życiowych i procesów metabolicznych.

Kiedy zbyt niska podaż energii utrzymuje się dłuższy czas, następują zmiany w regulacji przemian metabolicznych skutkujące zmniejszeniem wydatku energii na procesy, które kolokwialnie ujmując, nasz organizm postrzega jako „mniej ważne do przetrwania”. Na skutek czego, dochodzi do zaburzeń metabolicznych, sportowych i hormonalnych, objawiających się między innymi:

• Zaburzeniami cyklu menstruacyjnego u kobiet;

• Zaburzeniami wzrostu i rozwoju;

• Zmniejszeniem tempa przemian metabolicznych oraz zmianą dostępności hormonów metabolicznych między innymi insuliny, FT3, czy IGF-1;

• Obniżeniem gęstości mineralnej kości;

• Zaburzeniami ze strony układu pokarmowego;

• Zaburzeniami odporności;

• Zwiększeniem ryzyka kontuzji oraz wydłużenie czasu regeneracji (w tym gojenia się ran);

• Zmniejszeniem siły mięśniowej;

• Zaburzoną odpowiedzią na sesje treningowe (obniżenie glikogenu mięśniowego):

• Zmniejszoną wytrzymałością i wydolnością;

• Rozdrażnieniem, depresją.

O ile u kobiet łatwiej jest zdiagnozować zespół RED-s, ponieważ najpopularniejszym, pierwszym objawem jest zanik miesiączki, tak u mężczyzn jest to trudne, z uwagi na niespecyficzność objawów. Przy tym, szybko postawiona diagnoza jest kluczem w poprawie wyników sportowych oraz przede wszystkim zapobieganiu niekorzystnym skutkom zdrowotnym.  W celu diagnostyki niskiej dostępności energii może posłużyć nam oznaczenie ferrytyny, glukozy/insuliny na czczo, ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, ft3, IGF-1 oraz cholesterolu.

Celem leczenia zespołu niskiej dostępności energii jest zoptymalizowanie podaży energii oraz w niektórych przypadkach nieco obniżenie intensywności treningów, co poskutkuje zwiększeniem masy ciała zawodniczki / zawodnika. Należy skupić się na dostarczaniu większej ilości kilokalorii w ciągu dnia, rzędu ok. 300-600 kcal na dobę. Zazwyczaj cały model diety zostawia się taki jaki był już wypracowany, a dorzuca się coś extra (dodatkowy koktajl, baton, jogurt z dodatkami) i tutaj warto tak zbilansować dietę, aby dodatkowe kilokalorie pochodziły z w głównej mierze z węglowodanów, które niezbędne są do odbudowania glikogenu mięśniowego i wątrobowego.

Tak jak pisałam wcześniej, zwiększenie masy ciała jest niezbędne do wyeliminowania objawów niskiej dostępności energii i skutków, jakie mogą za sobą nieść. To może okazać się barierą nie do przeskoczenia wśród niektórych sportowców (głównie kobiet), jednak jest  to absolutna konieczność, aby odbudować funkcjonowanie organizmu i powrót do treningów.

Dietetyka

ESSE dla zdrowia

Umów konsultacje dietetyczną telefonicznie:

Warszawa 602 747 957

Płock 787 947 957